Ticari işletme nedir?
TTK md. 11’e göre, “Ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir.”
Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu uyarınca ticari işletme devrinin koşulları:
- Ticari işletmenin bir bütün olarak devredilmesi gerekir. Ticari işletmenin alacakları, borçları yani aktif ve pasifleriyle birlikte tüm malvarlığı bu bütünün kapsamındadır.
- Türk ticaret kanununda ticari işletmeye içerdiği Malvarlığı unsurlarının devri için zorunlu Tasarruf işlemlerini ayrı ayrı yapılmasına gerek olmaksızın bir bütün halinde devredilebileceği, devir sözleşmesinin yazılı olarak yapılacağı ve ticaret siciline tescil ve ilan edileceği düzenlenmiştir.
- Tekelleşmenin önlenmesini amaçlayan Rekabetin Korunması Hakkında kanun ve ilgili mevzuat uyarınca bir işletmenin devri veya başka bir işletme ile birleşmesi için izin alınması gereken hallerde Rekabet Kurulu’na başvurularak izin alınması zorunludur.
Devralmanın sonuçları:
- Ticaret işletmesinin devreden gerçek kişi ise ve başka bir ticari işletmeye sahip değilse ticari terk etmiş sayılır metin tacir sıfatına kaybeder. Tek işletmesini devreden şayet bir kollektif veya komandit şirket ise, bu durum şirketin sona ermesine ve tacir sıfatının kaynaklanan kaybına yol açabilir.
- Devir sonucunda işletmeye tahsis edilmiş olan ve demir kapsamında bulunan temel unsurlar devralana geçer. Bazı mallar, münferit unsurlar devir dışında tutulabilir. (örneğin, durağan malvarlığı, işletme değeri, kiracılık hakkı, ticaret ünvanı ile diğer fikri mülkiyet hakları, sürekli olarak işletmeye özgülenen malvarlığı unsurları)
- Bu devir ile birlikte müşteri çevresinde devralana geçer.
- Devralan kişi işletmeye aktif ve pasifleriyle birlikte devraldığını alacaklılara duyurduğu andan itibaren işletmenin borçlarından sorumludur.
Duyuru nasıl yapılmalıdır?
Alacaklılara bildirim (geçerlilik şekline tabi olmasa da yazılı şekilde yapılması ispat açısından yararlı olacaktır.) veya ticari işletmeler için Ticaret Sicil gazetesinde diğerleri için Türkiye genelinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde yayınlanacak bir ilanla duyurulur.
Devralanın ihbar veya ilandan kaçınması durumunda ne gibi sonuçlar meydana gelir?
Devralan alacaklıların açacağı iptal davasından kurtulamaz, kurtulabilmesi için devrin ilan ve ihbarı gerekmektedir.
Devralan varlığını bilmediği borçlarla karşılaşırsa ne yapmalıdır?
Taraflar öncelikle sözleşme özgürlüğü kapsamında devir sözleşmesine iç ilişkide geçerli ve rücu hakkına esas olmak üzere özel hükümler koyabilirler. Bu tarz durumlarla karşılaşmamak için uzman bir avukat ile çalışılması çok önemlidir. Devralanın, uzman bir avukat vasıtasıyla devraldığı ticari işletmeyi iyi araştırması ve açık bırakılmayan bir devir sözleşmesi hazırlaması ileride karşılaşılabilecek olası riskleri azaltmakta çok önemli bir nokta olacaktır.
- Devir eden, devralanla birlikte müteselsilen 2 yıl süre ile sorumludur. Yani ticari işletmesini devreden, devir sözleşmesi ile birlikte borçlarından hemen kurtulamaz. Devir eden de alacaklıların her birine karşı borcun bütününden 2 yıl boyunca sorumludur. Bu süre vadesi gelmemiş borçlarda, vade tarihinden, vadesi gelmiş borçlarda devrin ilanı veya alacaklılara bildirimi ile başlar. Bildirme veya ilanla duyurma yükümlülüğü devralan tarafından yerine getirilmedikçe, iki yıllık süre işlemeye başlamaz.
- Yine önemli bir ayrıntı olarak, bir kişi devirden sonra tacir sıfatını kaybetse de ticaret sicil memurluğunca yaptırılacak ilandan itibaren bir yıl süreyle iflas takibine muhatap olabilir. Yukarıda belirtilen 2 yıllık süre içinde kalan 1 yılda da devreden kişi hakkında icra yoluyla takip yapılabilir.
Kaynak: BAHTİYAR, Ticari İşletme Hukuku Ders Notları,2013